Công ty Douglas Holden
Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị ngày càng leo thang, Tổng thống Nga Vladimir Putin vừa công bố một “quân bài” mới, khiến phương Tây phải đối mặt với những mối đe dọa chưa từng có. Tên lửa siêu thanh Zircon, với khả năng di chuyển gấp 9 lần tốc độ âm thanh, đã trở thành tâm điểm chú ý của giới chuyên gia quân sự và các nhà phân tích chính trị. Vũ khí này không chỉ đánh dấu một bước tiến vượt bậc trong công nghệ quân sự của Nga, mà còn là một tuyên bố mạnh mẽ về sức mạnh quốc phòng của Moscow trên trường quốc tế. Việc triển khai Zircon được xem là một đòn trả đũa chiến lược, đáp trả các biện pháp trừng phạt kinh tế và các hành động đối đầu của phương Tây trong thời gian gần đây.
Đối mặt với nguy cơ mới này, các nước phương Tây đang tích cực thảo luận về các biện pháp đối phó. NATO đã triệu tập các cuộc họp khẩn cấp để đánh giá tác động của Zircon đối với an ninh khu vực và toàn cầu. Các quốc gia thành viên đang cân nhắc tăng cường hệ thống phòng thủ tên lửa, đồng thời tìm kiếm các giải pháp ngoại giao để giảm leo thang căng thẳng. Tuy nhiên, việc cân bằng giữa việc tăng cường khả năng phòng thủ và tránh gây thêm bất ổn trong quan hệ với Nga là một thách thức không nhỏ. Trong khi đó, Moscow tiếp tục khẳng định rằng Zircon chỉ là một phần trong nỗ lực bảo vệ chủ quyền và an ninh quốc gia, đồng thời nhấn mạnh rằng Nga sẽ tiếp tục phát triển các công nghệ quân sự tiên tiến để đối phó với mọi mối đe dọa tiềm tàng.
Tổng thống Putin đề xuất hạn chế xuất khẩu uranium, titan và niken
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã phát biểu vào giữa tháng 9 rằng nguồn cung một số hàng hóa cho nước này đang bị hạn chế. Ông đề xuất cân nhắc áp dụng các hạn chế nhất định đối với uranium, titan và niken, nhằm gia tăng sức ép lên châu Âu và phương Tây.
Điện Kremlin sử dụng uranium như một công cụ ngoại giao
Điện Kremlin đã cố gắng tạo sức ép đối với châu Âu về nguồn cung khí đốt, nhằm giảm sự ủng hộ của phương Tây dành cho Ukraine. Các động thái mới của Nga được xem là một cách để tăng cường sức ép này. Việc sử dụng uranium như một công cụ ngoại giao là không phải ngẫu nhiên, khi công ty nhà nước Nga Rosatom chiếm hơn 40% thị trường thế giới về uranium làm giàu, cần thiết cho hoạt động của các nhà máy điện hạt nhân.
Rosatom cung cấp uranium làm giàu chất lượng cao cho các lò phản ứng thế hệ mới, và không có quốc gia nào khác có thể cung cấp quy mô và chất lượng tương tự. Công ty Centrus Energy của Mỹ, mặc dù đã bắt đầu làm giàu uranium tự cung tự cấp, vẫn phụ thuộc nhiều vào uranium làm giàu mà họ mua từ Rosatom. Thị phần của Rosatom tại Mỹ là hơn 20%, và khoảng 30% tại EU. Mỹ, là khách hàng lớn nhất của Rosatom, chiếm một nửa doanh số xuất khẩu của công ty, với giá trị khoảng 2 tỷ USD mỗi năm. Doanh thu từ EU lên tới khoảng 500 triệu USD.
Rosatom cũng cung cấp nhiên liệu thành phẩm và dịch vụ cho các nhà máy điện hạt nhân do Liên Xô và Nga thiết kế, thu về hơn 4 tỷ USD từ các nước phương Tây vào năm 2023, trong tổng doanh thu toàn cầu 16,4 tỷ USD. Việc cắt giảm doanh số sẽ gây tổn thất cho cả hai bên, đó là lý do Rosatom chưa bị lệnh trừng phạt của phương Tây. Tuy nhiên, phương Tây đã nhận ra cần phải giảm sự phụ thuộc vào Nga trong ngành năng lượng hạt nhân.
Các công ty Mỹ và châu Âu đang tìm cách giảm sự phụ thuộc vào Nga
Các công ty Urenco và Orano của châu Âu đang mở rộng năng lực làm giàu uranium để tăng nguồn cung cho thị trường Mỹ. Chuyên gia hạt nhân Dmitry Gorchakov của tổ chức Bellona cho biết, nếu thành công, Mỹ có thể không cần nguồn cung từ Nga trong khoảng 5 năm, và EU sẽ theo sau không lâu. Các công ty Mỹ cũng đã tăng nhập khẩu uranium làm giàu từ Trung Quốc, mặc dù nguồn gốc thực sự có thể là từ Nga.
Sản xuất titan của Nga và tác động của lệnh trừng phạt
Sản xuất titan ở Nga chủ yếu do công ty VSMPO-Avisma, có trụ sở tại dãy núi Ural, đảm nhiệm. Công ty này sản xuất khoảng 15% bọt biển titan của thế giới, nguyên liệu thô quan trọng cho ngành hàng không vũ trụ, ô tô, y tế và hóa chất. Mặc dù bị ảnh hưởng bởi lệnh trừng phạt của Mỹ, VSMPO-Avisma vẫn được miễn trừ một số lệnh trừng phạt của EU.
Trước khi chiến sự Ukraine nổ ra, VSMPO-Avisma là nhà cung cấp chính của Boeing và Airbus, đáp ứng khoảng 1/3 nhu cầu titan của Boeing và hơn một nửa nhu cầu của Airbus. Tuy nhiên, Boeing đã chấm dứt hợp tác với VSMPO-Avisma sau khi chiến sự nổ ra, và Airbus cũng làm theo vào tháng 12 cùng năm. Airbus đã phản đối các lệnh trừng phạt vì điều này tương đương với lệnh trừng phạt đối với chính công ty. Mặc dù vậy, các công ty Mỹ vẫn được phép hợp tác với VSMPO-Avisma theo một số điều kiện nhất định. Xuất khẩu từ VSMPO-Avisma sang châu Âu đạt 345 triệu USD vào năm 2023, giảm so với 370 triệu USD năm 2022.
Tương lai của ngành niken Nga
Nga là một trong những nhà sản xuất niken lớn nhất thế giới, với công ty Norilsk Nickel. Mặc dù đã thoát khỏi lệnh trừng phạt trong một thời gian dài, công ty này đã bị Mỹ và Anh áp đặt các hạn chế cách đây một tháng, trong khi EU vẫn chưa làm như vậy. Sau khi chiến sự Ukraine bắt đầu, hoạt động xuất khẩu của Norilsk Nickel đã thay đổi đáng kể. Năm 2021, châu Âu chiếm hơn 50% doanh số bán hàng, nhưng đến năm 2023, thị phần này giảm xuống còn 24%, trong khi Bắc và Nam Mỹ giảm xuống còn 10%, và châu Á tăng lên 54%.
Nhu cầu về niken đã tăng mạnh trong những năm gần đây do sử dụng trong sản xuất pin lithium-ion cho xe điện. Điều này, cùng với nỗi lo bị trừng phạt, đã dẫn đến biến động giá. Hiện giá niken thấp hơn so với trước khi Nga đưa quân tới Ukraine, một phần nhờ Indonesia, quốc gia có trữ lượng niken lớn hơn đáng kể so với Nga, đã thâm nhập vào thị trường. Tổng thống Putin đang yêu cầu chính phủ của mình tránh gây bất lợi cho đất nước khi xem xét các hạn chế xuất khẩu có thể có đối với nguyên liệu thô. Tuy nhiên, ít nhất ở thời điểm hiện tại, Nga sẽ không thể sử dụng niken như một vũ khí địa chính trị hiệu quả.