Công ty Douglas Holden
Arab Saudi, quốc gia dẫn đầu trong Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC), đang trở thành một yếu tố quyết định trong cuộc chiến kinh tế giữa các cường quốc. Những động thái gần đây của quốc gia Trung Đông này có thể gây ra những tác động bất ngờ đối với nền kinh tế Nga, vốn đang phải đối mặt với nhiều khó khăn do các lệnh trừng phạt quốc tế. Arab Saudi đã thể hiện sự linh hoạt trong chính sách dầu mỏ, sẵn sàng tăng sản lượng để bù đắp cho bất kỳ thiếu hụt nào trên thị trường, đặc biệt là khi Nga gặp khó khăn trong việc xuất khẩu dầu mỏ do các biện pháp cấm vận. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến nguồn thu chính của Nga mà còn có thể làm giảm sức mạnh đàm phán của Moscow trên trường quốc tế.
Ngoài việc điều chỉnh sản lượng, Arab Saudi còn đang tăng cường hợp tác với các quốc gia khác, như Mỹ và Trung Quốc, để tạo ra một cân bằng mới trong thị trường năng lượng toàn cầu. Những thỏa thuận này có thể tạo ra một mạng lưới hỗ trợ kinh tế và chính trị mạnh mẽ, giảm sự phụ thuộc của các nước tiêu thụ vào nguồn dầu mỏ của Nga. Sự thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến giá dầu mỏ mà còn có thể dẫn đến những thay đổi sâu sắc trong các mối quan hệ địa chính trị, đặc biệt là trong khu vực Trung Đông và Bắc Phi. Arab Saudi đang tận dụng vị trí chiến lược của mình để xây dựng một trật tự kinh tế mới, trong đó Nga có thể phải đối mặt với nhiều thách thức hơn bao giờ hết.
Nguy cơ suy giảm giá dầu thô đe dọa nền kinh tế Nga
Nền kinh tế thời chiến của Nga có thể đối mặt với nhiều khó khăn hơn trong việc duy trì nguồn thu từ dầu mỏ nếu giá dầu thô toàn cầu sụt giảm mạnh do động thái của Arab Saudi. Quốc gia Trung Đông này được cho là đã đưa ra tín hiệu rằng giá dầu thô có thể giảm xuống mức thấp nhất là 50 USD một thùng nếu Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) không đồng ý giảm sản lượng.
Theo các nhà phân tích, điều này có nghĩa là Arab Saudi đang ngầm đe dọa sẽ tăng nguồn cung dầu mỏ phong phú của mình, làm giảm giá dầu và ảnh hưởng đến các thành viên của OPEC+ không tuân thủ việc giảm sản lượng, đặc biệt là Nga. Ông Luke Cooper, một chuyên gia tại Trường Kinh tế London, đã viết trên Tạp chí IPS: “Với việc Nga đang bán dầu với mức chiết khấu và chi phí sản xuất cao, môi trường giá dầu thấp có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng tài trợ cho cuộc chiến ở Ukraine của Nga.”
Arab Saudi, quốc gia lãnh đạo OPEC, đã cố gắng duy trì giá dầu ở mức trên 100 USD một thùng bằng cách khuyến khích các quốc gia thành viên cắt giảm sản lượng. Tuy nhiên, với giá dầu quốc tế hiện đang dao động dưới 80 USD, chiến lược này đã không còn hiệu quả. Các nguồn tin cho tờ Financial Times tiết lộ rằng Arab Saudi đang có kế hoạch tăng sản lượng dầu vào tháng 12.
Theo dữ liệu của S&P Global Ratings, Nga được xếp vào nhóm các nước sản xuất dầu vượt mức trong OPEC+. Dữ liệu mới nhất cho thấy Moscow đã sản xuất 122.000 thùng dầu vượt hạn ngạch hàng ngày vào tháng 7. Không chỉ Nga, Iran và Kazakhstan cũng đã vi phạm ngưỡng đã thỏa thuận.
Nga đối mặt với thách thức tài chính do giá dầu giảm
Một số thành viên OPEC+ đang tăng sản lượng dầu vượt mức cam kết để tối đa hóa lợi nhuận. Trong trường hợp của Nga, nước này đang chịu áp lực phải thu về càng nhiều càng tốt, do cuộc chiến ở Ukraine đã làm tăng chi tiêu quốc phòng và an ninh trong ba năm qua. Các lĩnh vực này dự kiến sẽ chiếm 40% tổng chi tiêu của Nga vào năm tới.
Tài chính của Nga phụ thuộc rất nhiều vào doanh thu từ dầu mỏ. Bộ trưởng tài chính Nga cho biết, vài năm trước, sản xuất khí đốt và dầu mỏ chiếm 35%-40% doanh thu ngân sách của quốc gia. Chính vì lý do này, phương Tây tập trung vào việc kiềm chế lợi nhuận từ dầu mỏ của Nga. Nhóm G7 đã áp mức giá trần 60 USD lên dầu thô của Nga, dù không đạt hiệu quả như mong đợi, nhưng được coi là chìa khóa để duy trì nguồn cung dầu ổn định trong khi vẫn siết chặt nguồn doanh thu của Điện Kremlin.
Nga đã có thể lách các mức giới hạn này bằng cách sử dụng các tàu chở dầu “bóng tối” không đăng ký, nhưng mối đe dọa 50 USD một thùng của Arab Saudi có thể khó vượt qua hơn. Nếu Arab Saudi cắt giảm nguồn cung, điều này có thể tái hiện “cuộc chiến giá dầu” giữa Nga và vương quốc này, như đã xảy ra vào năm 2020.
Năm 2020, bất đồng về việc cắt giảm sản lượng đã thúc đẩy cả hai quốc gia giải phóng nguồn cung nhằm thử thách xem quốc gia nào có thể tồn tại lâu hơn trong môi trường giá thấp. Trong những tình huống này, dự trữ ngoại hối trở nên quan trọng, gây ra vấn đề cho Nga. Quỹ Tài sản Quốc gia của Nga đã giảm gần một nửa vào đầu năm nay và không còn có thể tìm nguồn tiền tệ phương Tây để đa dạng hóa dự trữ ngoại hối.
Ông Simon Henderson, giám đốc Chương trình Bernstein về Chính sách vùng Vịnh và Năng lượng tại Viện Washington, cho biết vẫn chưa rõ liệu Tổng thống Vladimir Putin có muốn tham gia vào cuộc chiến giá cả với Arab Saudi hay không, khi ông đang có những ưu tiên khác cấp bách hơn. Ông Henderson thừa nhận rằng rất khó để dự đoán các động thái của Điện Kremlin, do có nhiều ẩn số liên quan đến doanh số bán dầu của Nga.
Tuy nhiên, một số cuộc đối đầu với Saudi Arabia có thể đang diễn ra. Tuần này, Phó Thủ tướng Nga Alexander Novak cho biết vẫn chưa rõ liệu OPEC có nên tăng sản lượng dầu tại cuộc họp vào tháng 12 hay không, như Saudi Arabia đã ra tín hiệu. Nếu mọi thứ trở nên tồi tệ hơn, một cuộc chiến giá cả tiềm tàng có thể là tin xấu đối với Nga.
“Không giống như Arab Saudi, dầu của Nga không hề rẻ để khai thác, khiến nước này không đủ khả năng ứng phó với tình trạng giá dầu thấp. Điều này thúc đẩy logic leo thang ngắn hạn cho cuộc chiến của Nga với Ukraine, đòi hỏi phải có những thành công nhanh chóng trên chiến trường trước khi tình trạng giá dầu thấp xuất hiện,” ông Cooper nhận định.